Wat voor soort dossiers zijn er over afstand en adoptie?
Afstandsdossiers
Een afstandsdossier bevat informatie over de periode dat de afstandsmoeder zwanger was, maar ook over de periode na de bevalling, waarin zij een kind afstond (ter adoptie). In het afstandsdossier zit informatie over de gevolgde procedure, de omstandigheden waarin de afstandsmoeder verkeerde en haar overwegingen om afstand te doen.
Voogdijdossiers
Voogdijdossiers worden samengesteld op het moment dat een rechtbank besluiten moet nemen over de voogdij over een kind. Dit is bijvoorbeeld het geval als een kind wordt afgestaan.
Adoptiedossiers
Een adoptiedossier bestaat uit documenten die zijn opgesteld door de organisaties die betrokken waren bij een adoptieproces. Tijdens dit proces werd vaak ook veel informatie over de geadopteerde vastgelegd.
Dossiers van tehuizen
In dossiers van tehuizen is informatie te vinden over de moeders die er verbleven en over de kinderen die er geboren werden en/of opgroeiden.
Dossiers van de Centrale Adoptieraad en de Centrale Adoptiedocumentatie
Welke dossiers bewaart het Nationaal Archief?
Het Nationaal Archief bewaart een klein, maar belangrijk deel van de archieven met informatie over afstandsmoeders, afstandskinderen, geadopteerden en adoptieouders. Het gaat om:
- bijna 9400 adoptiedossiers uit het archief van de Centrale Adoptieraad (1956-1973) en de Centrale Adoptiedocumentatie (1974-1999), archiefnummer 2.09.125. De Centrale Adoptieraad (CAR) werd in 1956 opgericht om advies te geven over adoptieverzoeken aan de rechtbank. Met ingang van 1974 werd de CAR opgeheven. Hierna registreerde en bewaarde de afdeling Juridische Zaken van het ministerie van Justitie de adoptieverzoeken en adoptie-uitspraken in de Centrale Adoptiedocumentatie.
- voogdijdossiers en adoptiedossiers uit de rechtbankarchieven van Zuid-Holland tot 1990.
Let op: Het Nationaal Archief bewaart niet over elke afstandsmoeder, elk afstandskind of over elke geadopteerde informatie. De informatie over binnenlandse afstand en adoptie die niet bij het Nationaal Archief ligt, is verspreid over het land te vinden bij verschillende (archief) instellingen. Bekijk voor meer informatie de zoekhulp Binnenlandse afstand en adoptie 1956-1999.
Zo doet u een aanvraag voor een adoptie- en/of een voogdijdossier
U kunt een adoptiedossier en/of een voogdijdossier aanvragen door een mail te sturen naar info@nationaalarchief.nl,
Wij ontvangen in deze mail graag de volgende gegevens:
- een kopie van uw identiteitsbewijs. Kijk voor meer informatie over het maken van een veilige kopie op de website van de Nederlandse overheid;
- een kopie van uw voogdijregisterkaart. Als u in Zuid-Holland bent geboren kan het Nationaal Archief de voogdijregisterkaart zelf voor u opzoeken. Als u in een andere provincie bent geboren kunt u de voogdijregisterkaart opvragen bij het Regionaal Historisch Centrum (RHC) van die provincie. Een overzicht van de RHC's vindt u op de pagina pagina Rechtspraak en veiligheid.
Behandeltermijn
Wanneer uw aanvraag bij het Nationaal Archief is binnengekomen, ontvangt u hiervan een bevestiging. Binnen 6 weken laten we uw u weten of het Nationaal Archief het dossier heeft dat u zoekt. Een gevonden dossier kunt u vervolgens op afspraak komen bekijken in de studiezaal van het Nationaal Archief.
Wie kan een dossier inzien?
Vanwege de privacybescherming zijn voogdij- en adoptiedossiers beperkt openbaar. Dit betekent dat niet iedereen een voogdijdossier of adoptiedossier zomaar mag inzien. Bekijk voor meer informatie over beperkt openbare archieven de zoekhulp Inzage in beperkt openbare archief.
Kwetsend taalgebruik en terminologie
Taalgebruik in dossiers
In dossiers over afstand en adoptie kunt u kwetsend taalgebruik, kwetsende denkbeelden en heftige informatie vinden. Denk bijvoorbeeld aan beledigende omschrijvingen van het vermeende karakter van afstandsmoeders en afstandskinderen en/of informatie die u niet kende of waar u zich niet in herkent. Dit kan confronterend zijn om te lezen.
Ondersteuning
Het lezen van dossiers over afstand en adoptie roept emoties op, en het kan soms ook ontregelend zijn. Het is daarom altijd toegestaan om iemand mee te nemen die u kan steunen, wanneer u een dossier komt lezen bij het Nationaal Archief. U kunt maximaal twee mensen meenemen bij uw bezoek. Uiteraard is dit niet verplicht.
Waar kunt u nog meer informatie vinden over afstand en adoptie?
In rechtbankarchieven
In rechtbankarchieven zijn zelf samengestelde voogdij- en adoptiedossiers te vinden. Rechtbankarchieven liggen bij de Regionale Historische Centra (RHC's) of bij de rechtbanken zelf. Een overzicht van de RHC's vindt u op de pagina Rechtspraak en veiligheid. Een overzicht van de rechtbanken in Nederland vindt u op de website website Rechtbanken | Rechtspraak.
Bij de Raad voor de Kinderbescherming
De Raad voor de Kinderbescherming bewaart de zelf samengestelde afstands- en adoptiedossiers.
Bij Fiom
Het Fiom verzorgt inzage in haar eigen afstandsdossiers, maar ook in de afstandsdossiers van Valkenhorst/Moederheil, de Vroedvrouwenschool, de Paulastichting, Ons Tehuis en Toevluchtsoord Groningen. Fiom helpt ook bij de zoektocht naar afstandsdossiers die niet bij Fiom zelf liggen.
In archieven van tehuizen
In archieven van tehuizen is informatie te vinden over de moeders die er verbleven en over de kinderen die er geboren werden en/of opgroeiden. Ook bevatten archieven van tehuizen soms afstandsdossiers. Op de website van het Fiom vindt u een lijst van moederhuizen. Ook de belangenorganisatie Verleden in Zicht werkt aan een zoekwijzer over tehuizen.
Op de geboorteakte
Op de geboorteakte staat in de meeste gevallen de naam van de biologische moeder van de geborene en soms ook de naam van de vader. Een geboorteakte vraagt u op bij de afdeling Burgerzaken van uw geboorteplaats of van de gemeente waar uw geboorteplaats onder valt.
Websites en online informatie
Belangenorganisaties
Hulp- en overheidsorganisaties
Websites met historische context
- Canon Sociaal Werk
- Digibron
Online informatie - Working papers afstand en adoptie, Verwey-Jonker Instituut
- Beklemd in de scharnieren van de tijd. Beleid, praktijk en ervaringen van afstand ter adoptie door niet-gehuwde moeders in Nederland tussen 1956 en 1984
- Sebille, W. van en Liesje de Leeuw, Opgestaan is plaats vergaan (Amsterdam 1991)